بیست و هفتمین جلسه از سلسله جلسات هم‌اندیشی با موضوع “تأثیر فضای مجازی بر زبان فارسی”

در هم‌اندیشی با عنوان «تأثیر فضای مجازی بر زبان فارسی» با سخنرانی رضا شکراللهی، کوروش صفوی، و علی رضاقلی فامیان (همراه با میزگرد و پرسش‌و‌پاسخ) موضوع تأثیر فضای مجازی و رسانه‌های الکترونیکی در لایه‌های گوناگون زبان، از جمله در لایۀ ساختی و معنایی، شکافته خواهد شد. این هم‌اندیشی روز چهارشنبه 14 مهرماه 95 در انتشارات فنی ایران برگزار می‌شود.

علی رضاقلی فامیان، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام‌نور، در مورد گرایش‌های موجود در چارچوب زبان و علوم رایانه صحبت می‌کند. گرایش زبان‌شناسی رایانشی یا پردازش زبان طبیعی، که به طور عمده به طراحی سامانه‌ها و نرم‌افزارهایی اختصاص دارد که وظیفه پردازش نظام‌های زبان طبیعی را به عهده دارند، گرایش دوم زبان‌شناسی اینترنت است که به طور ویژه به تأثیرات اینترنت و فضای مجازی به خود زبان می‌پردازد. مطالعات در حوزه زبان شناسی اینترنت حاکی از آن است که فضای مجازی به واسطه سه اصل کمینه‌گرایی، هنجارگریزی و اصل متن- تصویر در ابعاد و اشکال مختلف بر پنج ساحت اصلی زبان شامل نظام آوایی، واژگان، دستور زبان، نظام معنایی و نظام گفتمانی تأثیر می‌گذارد.

کوروش صفوی، نایب‌رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دربارۀ تغییر کاربرد زبان‌ها، متناسب با فضای مجازی و رسانه‌های الکترونیکی در سال‌های اخیر صحبت می‌کند. در این سخن سعی بر آن است تا معلوم شود زبان فارسی در چنین رسانه‌هایی دستخوش چه تغییراتی می‌شود و در آینده‌ای نه چندان دور ما با چه نوع فارسی جدیدی رو‌به‌رو خواهیم بود.

رضا شکراللهی، ویراستار و پژوهشگر ادبی، نیز با توجه به حضور گسترده ایرانیان در فضای مجازی، پیامدهای این حضور را در ذیل دو سرفصل‌ وارسی می‌کند. یک دسته مشکلات و مسائلی فنی است که کاربران فارسی‌زبان در وب با آن مواجه هستند، که بیشتر در حوزه‌ی تولید مطلب و به‌خصوص جستجو (سرچ) رخ می‌دهد. دسته‌ی مشکلات بعدی، زیرِ سرفصل «زبان گفتار و نوشتار» و مباحث مربوط به آن جا می‌گیرد. سخن بر سر این است که در همین بحثِ ظاهراً قدیمی، با معیارهای تازه‌ای روبه‌رو هستیم که ما را به سمت تغییر دادن تعاریف یا دست‌کم درک تازه از معیارهای جدید سوق می‌دهد. بدون درک خصائص رویکردهای زبانی تازه‌ی کاربران، به‌ویژه نسل جوان، هرگونه آسیب‌شناسی یا بررسی انتقادی این موضوع، چه در حوزه‌ی زبان‌شناسی و چه در بحث ادبیات و دستور زبان یا رسم‌الخط، به نتیجه‌ای سودمند نمی‌رسد. شکافتن این موضوع و وارسی جنبه‌های گوناگون فنی و اجتماعی و فرهنگی، موضوع اصلی این سخنرانی خواهد بود.

این بیست‌و‌هفتمین هم‌اندیشی از سلسله هم‌اندیشی‌هایی است که دپارتمان ویرایشِ انتشارات فنی ایران با همیاری شورای ویراستاران در زمینۀ ویرایش و زبان و نشر برگزار می‌کند.