علل پرخاشگری و عصبانیت در کودکان و نحوه برخورد با آن

عوامل ممکن در بروز مشکلات خشم و عصبانیت در کودکان شامل موارد متعددی است که در اینجا مهم‌ترین آنها را عنوان می‌کنیم:

1. ژنتیک: در برخی موارد، مشکلات خشم ممکن است به دلیل خلق‌وخوی وراثتی باشد.
2. تروما، آزار یا غفلت: وقتی کودکان رویدادهای ناگوار را تجربه می‌کنند، ممکن است سطح بالایی از خشم نسبت به آزارهای خود داشته باشند.
3. اختلال خانواده: وقتی خانواده‌ها نمی‌توانند با مسائل به‌طور سازنده کنار بیایند، ممکن است کودکان احساس ناامیدی و خشم کنند.
4. سبک‌های فرزندپروری: وقتی سبک‌های فرزندپروری ناکارآمد یا نامناسب هستند، و کودکان احساس می‌کنند که صدایشان شنیده نمی‌شود، ممکن است به بروز خشم منجر شود. 
5. مشکلات جسمی: وقتی کودکان بیمار یا هستند، ممکن است بسیار تحریک‌پذیر باشند.
6. چالش‌های عاطفی یا رفتاری: کودکان در طول زمان یاد می‌گیرند که احساسات خود را تنظیم کنند، اما زمانی که با چالش‌های بزرگ مواجه می‌شوند، ممکن است با خشم پاسخ دهند.
7. خلق و خو و شخصیت: برخی افراد به طور طبیعی تحمل کمتری برای ناامیدی دارند.
8. اضطراب: برخی از کودکان در پاسخ به احساسات اضطراب، با پرخاشگری و رفتارهای ناپسند واکنش نشان می‌دهند.
   

نشانه‌های کودک عصبی می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند. علائم خشم در کودکان شامل قهر، پرخاشگری و رفتارهای نامناسب است. برخی از کودکان عصبانی ممکن است فقط در خانه بروز خشم داشته باشند، در حالی که دیگران این احساسات را در اماکن عمومی نیز نشان می‌دهند. برخی دیگر از علائم خشم در کودکان ممکن است شامل تغییر در اشتها، تغییر در نحوه ابراز احساسات،دندان قروچه، زود عصبانی یا ناامید شدن، علائم جسمانی (مانند سردرد، دل‌درد)، تنش عضلانی یا تنفس سنگین باشد.

در زیر به برخی از این نشانه‌ها اشاره می‌شود تا بتوانیم راهکارهای بهتری برای کنترل عصبانیت در کودکان پیدا کنیم:

تغییرات در رفتار

• بروز رفتارهای پرخاشگرانه مانند زدن، گاز گرفتن یا لگد زدن به دیگران. 
• نافرمانی و عدم همکاری در انجام درخواست‌های ساده.
• فرار از موقعیت‌های اجتماعی یا تماس با دیگران.

علائم جسمی

• سردرد یا دل‌درد بدون علت پزشکی مشخص.
• تنش‌های عضلانی و ناراحتی‌های فیزیکی.
• خواب‌های آشفته یا کابوس‌های مکرر.

احساس ناامیدی

• زود عصبانی یا ناامید شدن از مسائل کوچک.
• ابراز احساس ناامیدی در مواجهه با چالش‌های روزمره.

تغییرات در خلق و خو

• نوسانات خلق و خو، از حالت شادی به حالت غمگینی یا عصبانیت.
• بی‌حالی یا ساکت شدن ناگهانی.

مشکلات در روابط

• دشواری در برقراری دوستی‌ها یا تعاملات اجتماعی.
• پرهیز از بازی یا فعالیت‌های گروهی به دلیل ترس از شکست.

بی‌توجهی به قوانین

نادیده گرفتن قوانین و محدودیت‌های تعیین‌شده توسط والدین یا معلمان.

خودآزاری یا آسیب زدن به دیگران

بروز رفتارهای آسیب‌رسان به خود یا دیگران به عنوان واکنش به خشم.

نشانه‌های اضطراب

نشانه‌های فیزیکی مانند تعریق، تپش قلب یا مشکل در تنفس در موقعیت‌های اجتماعی.

اگر کودک شما برخی از این نشانه‌ها را دارد، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر و مشاوره با متخصص داشته باشید تا دلایل اصلی و راه‌حل‌های ممکن را شناسایی کنید.

حملات عصبی کودکان نوپا و خردسال بخشی طبیعی از فرآیند رشد آن‌هاست و معمولاً ناشی از ناتوانی در بیان احساسات و کنترل هیجانات است. این رفتارها می‌توانند چالش‌برانگیز باشند، اما با استفاده از روش‌های مناسب، والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند تا احساسات خود را به شیوه‌ای مثبت مدیریت کنند. در این مقاله به بررسی تکنیک‌هایی خواهیم پرداخت که والدین می‌توانند برای مواجهه با حملات عصبی فرزندان خود به کار ببرند.

• پذیرفتن خشم کودک: هنگامی که کودک عصبانی است، احساسات او را شناسایی کنید و بپذیرید. به او بگویید که این احساسات طبیعی هستند.
• تشویق به استفاده از کلمات: به کودکان یاد دهید که چگونه احساسات خود را با کلمات بیان کنند. به آن‌ها کمک کنید تا در مواقع عصبانیت از عبارات ساده استفاده کنند.
• یافتن راه‌حل‌های مثبت: به جای اجازه دادن به کودکان برای گریه کردن، به آن‌ها کمک کنید تا از عصبانیت خود خارج شوند. مثلاً می‌توانید راه‌حل‌هایی ارائه دهید یا حواس آن‌ها را پرت کنید.
• کاهش سرعت: به درخواست‌های کودک فوراً "نه" نگویید. چند لحظه مکث کنید و با آن‌ها در مورد خواسته‌شان صحبت کنید.
• یافتن مکان آرام: اگر در مکان عمومی هستید، سعی کنید از دیگران دور شوید تا فشار اجتماعی کمتری وجود داشته باشد و بتوانید به کودک آرامش بدهید.
• تعیین حد و مرزهای روشن: مهم است که به کودک بفهمانید که خشم او قابل قبول است، اما رفتارهای تهاجمی مثل ضربه زدن نیستند. به او بگویید که نمی‌توان به دیگران آسیب رساند و باید روش‌های مثبت‌تری را یاد بگیرد.
  

عصبانیت و رفتارهای خشم‌آلود در کودکان  ناشی از عوامل متعدد و در برخی موارد  نشان‌دهنده اختلالات روانی خاص است. تشخیص دقیق این اختلالات نیازمند یک ارزیابی جامع از رفتار، احساسات، و شرایط محیطی کودک است. در ادامه، به تحلیل و بررسی مراحل و نکات کلیدی در فرآیند تشخیص این اختلالات می‌پردازیم

1. توجه به رفتارهای مکرر و شدت آنها

یکی از اولین مراحل در تشخیص اختلالات مرتبط با عصبانیت، توجه به الگوهای رفتاری کودک است. اگر کودک به طور مکرر و در شرایط مختلفی دچار خشم شدید می‌شود، این می‌تواند نشانه‌ای از وجود اختلالات عاطفی یا رفتاری باشد. برای مثال، اگر خشم کودک منجر به آسیب به خود یا دیگران شود یا در موقعیت‌های اجتماعی او مشکلات جدی ایجاد کند، این ممکن است دلیلی برای ارزیابی دقیق‌تر باشد.

2. بررسی زمینه‌های عاطفی و محیطی

درک زمینه‌های عاطفی کودک نیز در فرآیند تشخیص مهم است. کودکان ممکن است به دلیل فشارهای اجتماعی، مشکلات خانوادگی، یا حتی تغییرات در زندگی مانند جابجایی، دچار خشم شوند. ارزیابی تاریخچه زندگی کودک، از جمله تجارب استرس‌زا، رفتارهای خانواده، و نحوه تعاملات اجتماعی او، می‌تواند به متخصصان کمک کند تا منبع اصلی خشم را شناسایی کنند.

3. شناسایی نشانه‌های اختلالات خاص

برخی اختلالات روانی با رفتارهای خشم‌آلود همراه هستند. برای مثال:

• اختلال سلوک: کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه را به صورت مکرر نشان دهند. این رفتارها می‌تواند شامل رفتارهای خرابکارانه، دروغگویی، و عدم رعایت قوانین اجتماعی باشد.
• اختلال نقص توجه/بیش فعالی: این اختلال می‌تواند با مشکلات کنترل خشم همراه باشد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در کنترل محرک‌های خود دچار مشکل شوند و این امر منجر به بروز رفتارهای خشم‌آلود شود.
• اختلالات اضطرابی: در برخی موارد، خشم کودک ممکن است ناشی از اضطراب‌های عمیق باشد. کودکانی که دچار اضطراب هستند، ممکن است با بروز خشم به طور غیرمستقیم به احساسات خود واکنش نشان دهند.

4. صحبت با والدین و مربیان و معلمان

گرفتن نظرات والدین و معلمان کودک نیز در فرآیند تشخیص بسیار مهم است. آن‌ها می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره رفتار کودک در محیط‌های مختلف (خانه، مهد و مدرسه) ارائه دهند و کمک کنند تا الگوهای رفتاری کودک به درستی شناسایی شوند. مصاحبه‌های دقیق می‌تواند به متخصصان در درک بهتر از نیازها و چالش‌های موجود درباره عصبانیت شدید در کودکان کمک کند.

5. آزمون‌های روان‌شناختی و ارزیابی‌های تخصصی

در برخی موارد، متخصصان ممکن است از آزمون‌های روان‌شناختی و ارزیابی‌های تخصصی استفاده کنند تا به تشخیص دقیق‌تری از کودک عصبی و پرخاشگر برسند. این آزمون‌ها می‌توانند به شناسایی الگوهای عاطفی و رفتاری کودک کمک کنند و مشخص کنند که آیا اختلال خاصی وجود دارد یا خیر. ارزیابی‌های جامع می‌تواند شامل مشاهدات مستقیم، پرسشنامه‌ها، و مصاحبه‌ها باشد.

6. مراجعه به متخصصین مربوطه

اگر پس از ارزیابی‌های اولیه، نشانه‌های اختلال خاصی شناسایی شود، ممکن است نیاز به مراجعه به متخصصین دیگر مانند روانپزشکان، روانشناسان بالینی، یا متخصصین رفتارشناسی باشد. این متخصصین می‌توانند به ارائه درمان‌های مناسب، از جمله مشاوره، درمان دارویی، یا برنامه‌های درمانی دیگر کمک کنند.