آموزش مهارت های خود مراقبتی به کودکان و دانش آموزان ابتدایی

با آموزش‌های ایمنی بدن که متناسب با سن کودک انجام می‌شود، او یاد می‌گیرد که احساس و لمس ایمن را از ناامن تشخیص دهد و در صورت احساس خطر آن را با بزرگ‌تر قابل‌اعتمادش مطرح کند. با استفاده از آموزش‌های خودمراقبتی کودکان آن‌ها یاد می‌گیرند که به احساس ناامنی یا همان علائم اولیه هشداردهنده اعتماد کنند.

خود مراقبتی کودکان چگونه تعریف می‌شود؟

شما به عنوان والدین و مربیان با آموزش ایمنی بدن و خود مراقبتی کودکان، دانش و مهارت‌های مهمی را به آنان می‌آموزید که باعث قوی‌تر شدن و تقویت اعتمادبه‌نفسشان می‌شود. علاوه بر این کمک می‌کنید سایه‌های کمتری برای مخفی شدن متجاوزان باقی بماند و با کوچک‌ترین اشاره‌ای از طرف آن‌ها، کودکان بتوانند از خود دفاع کنند و کمتر در معرض آسیب قرار بگیرند.

آموزش پیشگیری از سوءاستفاده جنسی تنها وظیفه والدین نیست بلکه وظیفه کل جامعه است. چنانچه مهدکودک، پیش‌دبستانی یا مدرسه کودک برنامه‌ای برای آموزش جنسی کودکان نداشتند سعی کنید این برنامه‌ها را ایجاد کنید و آگاهی بخشی کنید.

آموزش ایمنی بدن و خود مراقبتی به کودکان از چه اهمیتی برخوردار است؟

اولین و طبیعی‌ترین ویژگی اولیا و مربیان و سایر کسانی که با کودکان سروکار دارند این است که می‌خواهند از کودکان مراقبت کنند و امنیت آن‌ها را حفظ کنند. آن‌ها تا حدودی می‌توانند امنیت موردنظرشان را برای کودک فراهم کنند اما به‌هرحال نمی‌توانند در هرلحظه و هر جایی همراه کودک باشند و اطرافش را کنترل کنند. لازمه زندگی هر انسانی این است که در مراحلی از کودکی به‌تنهایی از پس کارهایش بربیاید و اصطلاحاً به‌تنهایی و بدون حضور بزرگ‌ترهایش وارد جهان و اجتماع شود.

هم‌چنین بسیار مهم است که از همان کودکی به فرزندان خود بیاموزید که بتوانند حقوق خود را بشناسند و از آن دفاع کنند و با صدایی رسا و اراده‌ای محکم از بدنشان محافظت کنند. بنابراین اگر کودکی در محیطی خوشحال نباشد یا احساس آرامش و امنیت نکند، باید با اعتمادبه‌نفس این حس خود را بیان می‌کند. به این ترتیب او یاد می‌گیرد که در بزرگ‌سالی هم اعتمادبه‌نفس خود را حفظ کند و چنانچه حقش پایمال شد یا مورد آزار قرار گرفت اعتراض کند و از خود دفاع کند.

بهتر است الفبای ایمنی بدن و خودمراقبتی کودکان را به آنان آموزش دهید چراکه دنیا همیشه جای زیبایی نیست و حقایق تلخی در آن جریان دارد که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود:

• سوءاستفاده جنسی از کودکان هیچ مرز اجتماعی ندارد و فرد متجاوز می‌تواند از هر قومیت و مذهب و با هر سطح تحصیلی باشد.
• نزدیک به 85 درصد کودکانی که مورد تعرض و آزار جنسی قرار می‌گیرند، آزارگر خود را می‌شناسند و متأسفانه به او اعتماد دارند.
• متجاوزان هم با کودک و هم با خانواده او رفتار خوبی دارند و در حقیقت از آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند تا بتوانند به هدفشان که تعرض به کودک است، برسند.
• بدترین سن برای سوءاستفاده جنسی بین 3 تا 8 سال است و غالبا نخستین تعرض‌ها هم در این سن رخ می‌دهد.

سوءاستفاده جنسی هم برای قربانیان آن و هم خانواده و نزدیکان آن‌ها عواقب بسیار مخربی دارد. معمولاً آن‌ها گرفتار مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی، اختلالات تغذیه‌ای، اعتیاد و... می‌شوند. هم‌چنین احساساتی چون اعتماد به دیگران، حس امنیت، اعتماد به نفس و ارتباط با دیگران در آن‌ها به مشکل می‌خورد و احتمال خودکشی در آن‌ها افزایش می‌یابد.

********************************************************

برای خرید اینترنتی کتاب کودک کلیک کنید

********************************************************

آموزش مهارت‌های خود مراقبتی به کودکان

هم‌زمان با رشد کودک و به صورت تدریجی مهارت‌های ایمنی بدن و خود مراقبتی را به او بیاموزید. این مهارت‌ها باید متناسب با سن کودک و بدون تصویر باشند و به کودک کمک می‌کند تا در برابر قلدری و زورگویی دیگران قاطع باشد و بتواند از خودش دفاع کند.

1. هنگامی که کودک زبان باز می‌کند و با بدن خود آشنا می‌شود، نام‌های درست بخش‌های مختلف بدنش را به او یاد بدهید و به او بیاموزید کدام اندام‌ها خصوصی هستند یعنی همان‌هایی که زیر مایو مخفی می‌شوند. به این ترتیب اگر کسی بخش‌های مختلف بدن کودک را به شکل نادرست لمس کند او می‌تواند از او دوری کند و با بزرگ‌تر مورد اعتمادش در این باره صحبت کند.
2. از کودکی داشتن حد و مرز را به کودکان بیاموزید. به او درباره ایده‌ای تحت عنوان حباب که تقریباً به‌اندازه حلقه هولاهوپ است بگویید. این اندازه را حریم شخصی کودک در نظر بگیرید و به او یاد بدهید که بداند هیچ‌کس نمی‌تواند بدون اجازه‌اش وارد این حریم شود. چنانچه کودک دیگری یا یک بزرگ‌سال بخواهد او را بغل کند و ببوسد می‌تواند بگوید: "نه". بزرگ‌ترها هم باید به این خواسته کودک اهمیت بدهند و او را مجبور نکنند که برخلاف میلش به کسی محبت کند. برای اینکه به بزرگ‌ترها هم توهین نشود می‌توان یک راه امن و سالم مثل دست دادن یا شیوه‌ای دیگر را با کودک تمرین کنید که در موارد خاص از راهی که دوست دارد و ترجیح می‌دهد با دیگران احوالپرسی کند.
3. به کودک بیاموزید کسی اجازه ندارد به اندام‌های خصوصی بدن او دست بزند یا بخواهد آن‌ها را ببیند. در صورت پیش آمدن چنین موقعیتی او باید بتواند با صدای بلند بگوید : "نه یا بس کن!" یا جمله‌های مشابه. سپس سعی کند از آن محل و فرد آزارگر دور شود و با دست‌کم سه نفر از بزرگ‌ترهای مورد اعتمادش، اتفاق پیش‌آمده را مطرح کند تا حرفش را باور کنند.
4. وقتی کودک بزرگ شد و سنش از 3 سال گذشت، به او کمک کنید تا 5 بزرگ‌تر مورد اعتماد و امنش را شناسایی کند. تا چنانچه در موقعیت خطیری قرار گرفت بتواند به یکی از این 5 نفر اعتماد کند و به آن‌ها در اولین فرصت اطلاع دهد. لازم است از کسانی که کودک به‌عنوان افراد مورد اعتمادش انتخاب کرده، بپرسید که آیا آن‌ها می‌خواهند در لیست 5 نفره این کودک قرار بگیرند یا نه. اگر آن‌ها اجازه ندهند که در این لیست قرار بگیرند یا از این انتخاب چندان خوشحال و راضی نباشند یعنی فرد مناسبی برای قرار گرفتن در شبکه ایمنی کودک نیستند.
5. علاوه بر اینکه به کودک درباره لمس درست و نادرست توضیح می‌دهید، درباره احساسات مختلف هم با او حرف بزنید. با استفاده از یک کتاب تصویری کودک یا پوستر آموزشی برایش توضیح دهید که احساس‌هایی مانند غم، شادی، عصبانیت، نگرانی، ترس، هیجان‌زدگی و... چه حالتی دارند. سپس در طول فعالیت‌های روزمره از او بخواهید احساسش را بیان کند و به‌این‌ترتیب در روند شناخت احساسات با او تمرین کنید.

********************************************************

برای خرید کتاب تربیت جنسی کودکان کلیک کنید

********************************************************

معرفی بهترین کتاب‌ها با محتوای خود مراقبتی برای کودکان و نوجوانان

انتشارات کتاب کودک و نوجوان نردبان در بخش نردبان قرمز که همان آموزش مهارت‌های زندگی است، کتاب کودک با محتوای خود مراقبتی و تربیت جنسی کودکان منتشر کرده است. در این کتاب‌ها کودکان از طریق داستان‌ها و تصویرهایی ساده و با زبانی کودکانه و امن، مهارت‌های ایمنی بدن، "نه" گفتن، تشخیص افراد نامطمئن و آزارگر، توانایی تشخیص رازهای خوب و بد، شناخت احساسات مختلف و... را یاد می‌گیرند. در ادامه به برخی از این عناوین اشاره می‌کنیم:

• رازهایی که نباید مخفی کرد
• لمس خوب، لمس بد
• نه یعنی نه
• آیا تو هم رازی داری
• باید بگی نه
• بدن تو مال خودته
• غریبه‌های مشکوک
• حواسم به غریبه‌ها هست
  

افزایش آگاهی کودکان در زمینه خود مراقبتی باعث می‌شود آن‌ها قوی‌تر بشوند و نسبت به آسیب‌هایی که ممکن است به آن‌ها وارد شود، ایمن بمانند. این کار باعث نمی‌شود پاکی و معصومیتشان از دست برود اما آسیب‌های ناشی از سوء استفاده‌های جنسی باعث کاهش کیفیت زندگی کودک می‌شود. از این روست که آموزش امنیت و ایمنی بدن به کودکان، به دور از اشاره مستقیم به اتفاقات ناگوار و ناخوشایند، اهمیت بسیاری دارد.