نشانه های استرس کودکان در مدرسه و راهکارهای کاهش اضطراب

استرس مدرسه رفتن می‌تواند یک کابوس برای بسیاری از کودکان باشد؛ جایی که امتحانات، آزارهای اجتماعی و انتظارات سنگین همه در کنار هم فشار می‌آورند. اما چطور می‌توان این استرس را کاهش داد و به کودکان کمک کرد تا با آرامش بیشتری به مدرسه بروند؟ در این مقاله با علائم و راهکارهای موثر مقابله با اضطراب مدرسه آشنا می‌شوید.

اضطراب مدرسه چیست؟

گاهی اوقات اضطراب طبیعی است، اما زمانی که اضطراب مانع کیفیت زندگی فرد شود یا به طور مداوم آن را تجربه کند، این ممکن است نشانه‌ای از اختلال اضطرابی باشد.

مدرسه برای بسیاری از کودکان و نوجوانان منبع اضطراب است. مدرسه محیطی است پر از انتظارات برای موفقیت، گروه‌های بزرگی از افراد، فرصت‌هایی برای آزار و اذیت و موارد دیگر. اضطراب کودکان در مدرسه می‌تواند باعث شود ‌آن‌ها در هر سنی هنگام فکر کردن به مدرسه احساس سردرگمی کنند یا انگیزه‌های خود را برای ادامه تحصیل از دست بدهند.

چرا کودکان در مدرسه دچار استرس می شوند؟

در اینجا به بررسی دلایل اضطراب در مدرسه و استراتژی‌هایی برای کمک به کودکان در احساس راحتی هنگام یادگیری می‌پردازیم. دلیل استرس بچه ها در مدرسه بسته به شرایط خاص او متفاوت است. اما به طور کلی ممکن است این دلایل شامل ترکیبی از موارد زیر باشند:

• اضطراب اجتماعی: اضطراب اجتماعی مربوط به نگرانی در مورد نحوه دیده شدن توسط دیگران، به‌ویژه همسالان است. اضطراب تحصیلی معمولاً جنبه اجتماعی ندارد، اما ممکن است با یکدیگر تداخل داشته باشند. اضطراب اجتماعی همچنین می‌تواند بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموز تأثیر بگذارد و اثر چرخشی ایجاد کند که در آن دانش‌آموز هم نگران عملکرد تحصیلی و هم نگرانی اجتماعی است.
• آزار و اذیت یا گروه‌های اجتماعی: یک کودک ممکن است از رفتن به مدرسه اضطراب داشته باشد، زیرا این محیطی است که در آن با آزار و اذیت مواجه می‌شود.
  
• اضطراب تحصیلی یا امتحانات: کودکان ممکن است نسبت به مدرسه اضطراب داشته باشند چون احساس می‌کنند به اندازه کافی خوب عمل نمی‌کنند یا نگران امتحانات استاندارد هستند.
  
• تروما یا آسیب‌های گذشته یا جاری: تروما (مانند طلاق، مرگ در خانواده یا آزار) می‌تواند باعث شود که دانش‌آموزان در مدرسه یا محیط‌های اجتماعی دیگر احساس اضطراب کنند.
  
• اضطراب جدایی: کودکان کوچکتر ممکن است احساس کنند که هنگام جدایی از مراقبان خود امن نیستند، که منجر به سختی و ناراحتی در هنگام رفتن به مدرسه می‌شود.
  
• اختلال اضطراب عمومی: گاهی استرس کودکان برای مدرسه نشان‌دهنده اختلال اضطراب عمو‌می است، نوعی اضطراب که ممکن است به طور خاص به مدرسه مرتبط نباشد، اما کودک علائم آن را در محیط مدرسه نشان می‌دهد.
• شرایط بهداشتی مزمن: کودکان مبتلا به آلرژی‌های شدید، سیستم ایمنی ضعیف یا شرایط درد مزمن ممکن است مدرسه را مکانی ناامن ببینند.
  

نشانه های استرس کودکان در مدرسه

اگر کودک شما هنگام آماده شدن برای مدرسه مقاوم است یا معمولاً در صبح‌ها قبل از مدرسه احساس بیماری یا تهوع می‌کند، این می‌تواند نشان‌دهنده اضطراب مدرسه باشد. شما نباید علائم فیزیکی کودک را نادیده بگیرید؛ در واقع، نشان دادن همدلی با دردهای شکمی کودک باعث می‌شود او احساس راحتی بیشتری کند تا احساسات خود را با شما در میان بگذارد. برای درک بیشتر از نشانه های اضطراب مدرسه در کودکان موارد زیر را فراموش نکنید:

علائم اضطراب در دوران ابتدایی عبارتند از:

• تحریک‌پذیری، گریه، فریاد یا داشتن حملات عصبی
• امتناع از شرکت در فرآیند آماده شدن برای مدرسه
• از دست دادن اشتها یا تهوع هنگام نزدیک شدن زمان رفتن به مدرسه
• کابوس‌ها یا مشکل در خوابیدن
• سردرد
• افزایش ضربان قلب و یا تنفس سریع

علائم اضطراب در مقاطع بالاتر عبارتند از:

• غیبت از مدرسه یا حضور بیش از حد در خانه
• امتناع از شرکت در فعالیت‌های مدرسه
• تنفس سریع و یا ضربان قلب سریع
• از دست دادن اشتها، تهوع یا سردرد
• رفتارهای آسیب به خود
  

راهکارهای کاهش اضطراب مدرسه

برای کمک به کودکان در مقابله با اضطراب مدرسه، چندین روش وجود دارد:

1. زمانی که کودک رفتاری نشان می‌دهد، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که احساسات او را درک کنید. فهمیدن اینکه کودک شما چه احساسی دارد و از چه چیزی می‌ترسد می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین روش‌ها برای کمک به او را پیدا کنید. صحبت کردن در مورد احساسات و سلامت روان را به بخشی از زندگی روزمره خود تبدیل کنید. به آرا‌می از کودک خود بپرسید که روزش چگونه گذشت. مثلا بپرسید: «آیا کسی در مدرسه تو را اذیت کرده؟» یا «آیا چیزی در مدرسه وجود دارد که تو را بترساند؟»

2. اگر کودک شما قبل از مدرسه شکایت از درد یا حالت تهوع می‌کند، نباید آن را نادیده بگیرید. همدلی نشان دادن به او در هنگام این علائم می‌تواند به کودک احساس امنیت دهد و او را تشویق کند تا احساساتش را بیان کند. استرس و اضطراب می‌تواند منجر به علائم فیزیکی مانند سردرد یا دل‌درد شود. نشان دادن همدلی و درک می‌تواند محیطی امن برای کودک ایجاد کند تا احساسات خود را بیان کند.

3. برای کودکانی که اضطراب جدایی دارند، داشتن یک روال آرام‌بخش در هنگام خداحافظی از مدرسه می‌تواند مفید باشد. از خداحافظی‌های طولانی خودداری کنید و به جای آن یک مراسم کوتاه و اطمینان‌بخش بسازید (مثل یک بغل کردن یا یک جمله تأکیدی مثبت) تا کودک احساس امنیت بیشتری کند. حمل یک شیء راحتی مانند عکس خانواده یا یک عروسک محبوب می‌تواند اضطراب کودک را کاهش دهد.

********************************************************

نشانه های اضطراب جدایی در کودکان

********************************************************

4. گاهی اضطراب مدرسه می‌تواند ناشی از ترس از شکست باشد. به جای زیر سوال بردن احساسات فرزندتان با تشویق کودک به داشتن دیدگاهی متوازن در مورد تحصیل، تمرکز را بر فرآیند یادگیری و نه فقط نمرات بگذارید. به کودک خود بگویید که اشتباه کردن اشکالی ندارد و مدرسه جایی برای یادگیری است، نه تنها برای رسیدن به نتایج عالی.

5. اگر اضطراب مدرسه در کودک شما به طور جدی ادامه پیدا کرد، مشاوره با یک متخصص سلامت روان می‌تواند کمک‌کننده باشد. متخصص می‌تواند به شما و کودک شما کمک کند تا ریشه اضطراب را شناسایی کرده و یک برنامه درمانی مناسب برای نیازهای او تهیه کنید.

********************************************************

خرید کتاب کودک برای اضطراب جدایی

********************************************************

نقش والدین در کاهش اضطراب مدرسه کودکان

والدین نقش کلیدی در کاهش اضطراب مدرسه کودکان دارند. روان‌شناسان تأکید می‌کنند که والدین با فراهم کردن محیطی امن و حمایتی می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.

• به عنوان مثال، والدین باید به کودک این امکان را بدهند که احساسات خود را آزادانه بیان کند و نگرانی‌هایش را مطرح نماید. این ارتباط می‌تواند به کاهش استرس کمک کند و باعث شود کودک احساس کند که در کنار والدینش از حمایت برخوردار است.
• همچنین، یکی از روش‌های مؤثر برای کمک به کودکان این است که والدین به ‌آن‌ها بیاموزند که اشتباهات بخشی از فرآیند یادگیری هستند. این نگرش به کودک این امکان را می‌دهد که بدون ترس از شکست، به چالش‌ها و وظایف مدرسه بپردازد و اضطراب کمتری داشته باشد.
• علاوه بر این، والدین باید به ایجاد یک روتین منظم و برنامه‌ریزی کمک کنند تا کودک احساس امنیت و کنترل بیشتری داشته باشد، به ویژه هنگام مواجهه با موقعیت‌های جدید مانند رفتن به مدرسه یا شرکت در امتحانات.
• ارتباط مؤثر با معلمان و مدرسه نیز از دیگر راهکارهای مهم است. والدین باید در صورت لزوم با معلمان همکاری کنند و اگر کودک با مشکلاتی روبه‌رو است، کمک‌های مورد نیاز را از مدرسه دریافت کنند.
• نظارت بر نگرانی‌های کودک و شناسایی علائم اضطراب نیز برای مدیریت این وضعیت ضروری است. تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تمرینات تنفس عمیق یا یوگا می‌توانند به کودک در کاهش استرس کمک کنند.
• تقویت اعتماد به نفس کودک نیز نقش مهممی در کاهش اضطراب دارد. درنظر بگیرید که در هر مقطع از زندگی فرزندتان بایستی به او درباره مواجهه با آزار جنسی و قلدری آگاهی بدهید و این آموزش را بارها تکرار کنید.
• به عنوان والد کودک ستایش موفقیت‌ها و ایجاد حس ارزشمندی در کودک، به او کمک می‌کند که با اعتماد به نفس بیشتری به مدرسه برود و بر چالش‌ها غلبه کند. 
• در نهایت، والدین با نشان دادن محبت و حمایت مستمر می‌توانند به کودکان کمک کنند تا اضطراب مدرسه را مدیریت کرده و تجربه‌ای مثبت از تحصیل داشته باشند.

********************************************************

کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی

********************************************************

جمع بندی

کاهش استرس کودکان در مدرسه نیازمند ترکیبی از حمایت والدین، تعامل مثبت معلمان و ایجاد محیطی امن و آرام برای یادگیری است. شناسایی علائم اضطراب، تقویت مهارت‌های مدیریت استرس در کودکان و تشویق به بیان احساسات، نقش مهمی در بهبود سلامت روانی آن‌ها دارد. ایجاد تعادل بین تکالیف درسی و فعالیت‌های تفریحی، تشویق به ارتباطات اجتماعی سالم و آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند به کاهش نگرانی‌های دانش‌آموزان کمک کند. با همکاری والدین، معلمان و مشاوران مدرسه، می‌توان فضای آموزشی را به محیطی مثبت و حمایت‌کننده تبدیل کرد که در آن کودکان با اعتمادبه‌نفس و آرامش بیشتری به یادگیری بپردازند.