روش های آموزش دوست داشتن به کودکان با معرفی کتاب

اگر روزی فرصت کنید و از کودکی بپرسید «دوست داشتن یعنی چه؟» ‌آن‌ها پاسخی ساده و کوتاه می‌دهند، چیزی مثل «وقتی مامان منو بغل می‌کنه!» یا «وقتی بابا با من بازی می‌کنه!» یا «وقتی بابابزرگ برایم بستنی می‌خره.»

برای کودکان، عشق مفهومی ‌پیچیده نیست. به همین دلیل از ابتدای تولد ‌آن‌ها تا نوجوانی، می‌توانیم با رعایت چند نکته کوچک مسیر زندگی ‌آن‌ها را تغییر بدهیم‌. ‌آن‌ها را به شیوه خودشان دوست بداریم تا ‌آن‌ها نیز دیگران را دوست بدارند.

دوست داشتن از نظر کودکان چه مفهومی دارد؟

محبت و عشق در کودکی پایه‌گذار سلامت روان، اعتماد به نفس، و هوش هیجانی در آینده است. کودکانی که عشق بی‌قید و شرط دریافت می‌کنند، نه‌تنها احساس امنیت بیشتری دارند، بلکه توانایی بهتری در تنظیم احساسات و برقراری ارتباطات سالم در زندگی آینده‌شان خواهند داشت. اما ‌آن‌ها چطور دوست داشتن و عشق را معنا می‌کنند؟

کودکان عشق را بیشتر از طریق رفتارهای محبت‌آمیز و مراقبتی درک می‌کنند. روانشناسان رشد، از جمله جان بالبی، اریک اریکسون و گری چاپمن، تأکید دارند که دوست داشتن برای کودکان به معنای دریافت امنیت، محبت بی‌قید و شرط، و توجه واقعی از سوی مراقبان است.

برای کودکان، عشق از طریق رفتارهای ملموس و قابل مشاهده بیان می‌شود. در آغوش گرفتن، نوازش، تماس چشمی‌ محبت‌آمیز، تشویق تلاش‌های کودک، و حضور کامل در زمان ناراحتی، از مهم‌ترین نشانه‌های عشق هستند.

همان‌طور که دکتر ویلیام سیرز در مطالعات خود نشان داده، کودکانی که مراقبانشان به گریه یا ناراحتی ‌آن‌ها با سرعت و محبت پاسخ می‌دهند، عشق و امنیت بیشتری احساس می‌کنند.

گری چاپمن، نویسنده‌ی کتاب 5 زبان‌عشق کودکان، معتقد است که کودکان عشق را از طریق پنج زبان اصلی درک می‌کنند: کلمات تأییدکننده، تماس فیزیکی (در آغوش گرفتن یا نوازش)، وقت گذرانی با یکدیگر، کمک‌رسانی و هدیه دادن.

این زبا‌ن‌ها نشان می‌دهند که کودکان دوست داشتن را بیشتر از طریق ارتباطات مستقیم و شخصی تجربه می‌کنند.

جان بالبی در نظریه‌ی دلبستگی خود بیان می‌کند که رابطه‌ی ایمن میان کودک و مراقب اصلی، پایه‌ای‌ترین شکل تجربه‌ی عشق برای کودکان است. در این رابطه، کودکان زمانی که نیازهای جسمی‌و عاطفی‌شان به‌موقع پاسخ داده شود، احساس عشق و امنیت می‌کنند.

اریک اریکسون نیز معتقد است که در مرحله‌ی اول رشد روانی-اجتماعی (اعتماد در برابر بی‌اعتمادی)، کودکانی که محبت، توجه و مراقبت دریافت می‌کنند، احساس اعتماد و عشق را به‌طور عمیق تجربه خواهند کرد.

چگونه می توانیم دوست داشتن را در کودکان تقویت کنیم؟

همانطور که گفتیم متخصصان و کارشناسان مختلف نظراتی درمورد شیوه دوست داشتن کودک دارند که این شیوه‌ها می‌توانند به او مفهوم دوستی و دوست داشتن را در آینده بیاموزند. این راهکارها گاهی واقعاً ساده اند. 

کلمات تأییدکننده

کلمات تأییدکننده باید به‌طور روزانه در ارتباط با فرزندتان به کار بروند. این کلمات نقش بسیار مهمی‌ در ایجاد پیوند عاطفی با فرزند دارند. سه نوع مختلف از کلمات تأییدکننده وجود دارد:

کلمات تشویقی

به‌دنبال دستاوردهایی باشید که شایسته تشویق هستند و با گفتار، فرزندتان را تشویق کنید. عباراتی مانند «کارت عالی بود!» یا «ممنون که حرف‌های مامان و بابا رو به‌خوبی گوش دادی» می‌توانند مؤثر باشند.

کلمات محبت‌آمیز

این نوع کلمات می‌توانند به‌ویژه در ایجاد پیوند و دلبستگی مؤثر باشند. برای مثال، هر روز به فرزندتان بگویید: «دوستت دارم». می‌توانید عباراتی مانند «بهت افتخار می‌کنم» یا «خیلی خوشحالم که خدا تو رو وارد زندگی ما کرد» را نیز به کار ببرید. 

تأیید در حضور دیگران

این کار نشان می‌دهد که فرزند شما نه‌تنها از سوی شما دوست داشته می‌شود، بلکه به دیگران هم این محبت اعلام می‌شود. کلمات تأییدکننده می‌توانند کمک کنند تا باورهای منفی ‌آن‌ها نسبت به خود تغییر کنند و این کلمات ابزار بسیار مؤثری برای نشان دادن عشق به فرزندتان هستند.

تماس فیزیکی

تماس فیزیکی یکی از روش‌های نشان دادن عشق است که ممکن است فرزندان ما گاهی تجربه نکنند تماس فیزیکی در کودکان کوچک‌تر و بزرگ‌تر ممکن است متفاوت باشد. برای مثال، در کودکان بزرگ‌تر باید زمان و حالت روحی کودک را برای تماس فیزیکی مناسب در نظر گرفت. همچنین یادگیری این‌که فرزندتان به کدام نوع تماس فیزیکی بهتر پاسخ می‌دهد، اهمیت دارد.

راه‌های خلاق برای نشان دادن عشق از طریق تماس فیزیکی وجود دارد. اکثر مردم فکر می‌کنند تماس فیزیکی فقط شامل بغل کردن یا بوسیدن فرزندان است، اما راه‌های دیگری هم وجود دارد. برای مثال دوست داشتن در کودکان به معنی شانه کردن موهای دخترتان قبل از خواب باشد.

وقت‌گذرانی باکیفیت

گذراندن وقت باکیفیت با فرزندتان برای نشان دادن عشق بسیار مهم است. این کار فرایند پیوند و دلبستگی را آغاز می‌کند و به کودک نشان می‌دهد که شما به او اهمیت می‌دهید.

وقت‌گذرانی باکیفیت شامل سه جنبه مهم است: همراهی واقعی، گفت‌وگوهای مؤثر، و ایجاد محیط مناسب. همراهی واقعی یعنی انجام فعالیتی که فرزندتان به آن ابراز علاقه دارد. برای مثال، اگر کودک به آشپزی علاقه دارد، می‌توانید بعدازظهر شنبه با هم کیک درست کنید. یا اگر به بسکتبال علاقه دارد، می‌توانید با او به پارک بروید و بازی کنید.

گفت‌وگوی مؤثر شامل گوش دادن به فرزندتان و ابراز علاقه به آن‌چه در زندگی او می‌گذرد، می‌شود. این کار به ایجاد اعتماد کمک می‌کند تا فرزندتان بداند که می‌تواند در هر شرایطی به شما تکیه کند. ایجاد محیط مناسب نیز اهمیت دارد. گاهی وقت‌گذرانی در خانه کافی است، اما گاهی می‌توانید سفرهای کوتاه، اردو یا فعالیت‌های خارج از خانه را برنامه‌ریزی کنید.

کمک‌رسانی

کمک‌رسانی به فرزندتان، مثل بردن او به کلاس‌های ورزشی یا کمک در انجام تکالیف، نشان‌دهنده عشقی عملی است. این کار به فرزندتان اطمینان می‌دهد که شما نیازهای او را برآورده می‌کنید و به او اهمیت می‌دهید. با رشد کودک، نوع این خدمت‌ها نیز باید تغییر کند تا او هم استقلال بیشتری پیدا کند.

هدیه دادن

هدیه‌ها نشان‌دهنده عشقی ملموس هستند و نباید فقط به مناسبت‌هایی مثل تولد محدود شوند. هدیه دادن نباید به‌منظور ایجاد وابستگی یا مادی‌گرایی باشد، بلکه باید با هدف نشان دادن عشق و اهمیت به کودک انجام شود. حتی هدیه‌های ساده و دست‌ساز نیز می‌توانند اثری عمیق داشته باشند.

آیا کتاب هایی برای آموزش دوست داشتن به کودکان وجود دارد؟

پاسخ این سوال مثبت است. امروزه در ایران و دیگر کشورها کتاب‌های مختلفی برای خردسالان، کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود که مفهوم دوست داشتن را به آنان می‌آموزد. آنان در مسیر خواندن یا شنیدن این داستان‌ها می‌آموزند که این مفهوم گسترده است و می‌توانند افراد، اشیا و حیوانات را با توجه به ویژگی‌های متنوع و نیازهایشان دوست بدارند و به ‌آن‌ها محبت کنند.

پروانه تو را میشناسم: فارفالینا و مارسال در یک روز بارانی با یکدیگر دوست می‌شوند، آن دو خیلی یکدیگر را دوست دارند و حسابی با هم خوش می‌گذرانند؛ اما یک روز همه چیز تغییر می‌کند و ‌آن‌ها را مدت‌ها از هم دور نگه می‌دارد، آن قدر که آن دو خیلی خیلی تغییر می‌کنند. آیا دوستی و دوست داشتن ‌آن‌ها ادامه پیدا می‌کند؟

بغلم کن پرنده: برنارد مثل بقیه پرنده‌ها نیست. بال‌هایش خیلی خیلی بلند هستند. بلند و به دردنخور. او هرچه تلاش می‌کند تا پرواز کند نمی‌تواند. اصلا این بال‌ها چه کاربردی دارند؟ اصلا او چرا این شکلی خلق شده؟ او مثل هر بچه و آدم بزرگی سوالاتی درباره ی ظاهرش، دوست داشتنی بودن یا نبودن و.... دارد.

بالاخره روی می‌رسد که او می‌تواند جوابی برای سوال‌هایش پیدا کند. او با یک اورانگوتان روبرو می‌شود. اورانگوتان ناراحت و گریان است و برنارد یک کار مهم می‌تواند انجام دهد. او بال‌هایش را باز می‌کند و دوستش را در آغوش می‌کشد. و در همین نقطه از داستان است که ما با مفاهیم عشق، دوست داشتن خود، دوست داشتن دیگری و... روبرو می‌شویم.


فرانکلین می‌گوید دوستت دارم: بهترین هدیه برای اطرافیان ما چیست؟ فرانکلین به این موضوع خیلی فکر می‌کند. تولد مامان نزدیک است و فرانکلین تصمیم دارد او را خوشحال کند. یک هدیه گران قیمت راه حل خوبی است اما پول فرانکلین زیاد نیست. حالا وقت مشورت گرفتن است اما مشورت ها هم کمکی به او نمی‌کنند. پس فرانکلین چه کند؟ او یک فکر بکر دارد. او تصمیم می‌گیرد بهترین کادوی دنیا را به مامان بدهد. به نظر شما این هدیه چیست و چه کاربردی دارد؟

********************************************************

برای خرید کتاب کودک کلیک کنید

********************************************************

کلام آخر

همان‌طور که دیدید دوست داشتن برای کودکان یک تجربه ساده اما عمیق است که از رفتارهای روزمره شکل می‌گیرد. وقتی به آن‌ها توجه می‌کنیم، وقتی با عشق در آغوششان می‌گیریم یا زمانی که به حرف‌هایشان گوش می‌دهیم، به آن‌ها نشان می‌دهیم که چقدر مهم و ارزشمند هستند. این رفتارها پایه‌ای قوی برای رشد عاطفی و روانی‌شان است. توجه به رشد عاطفی آنها را جدی بگیریم.