چگونه روابط اجتماعی کودک را بالا ببریم؟

مهارت‌های اجتماعی مهارت‌هایی هستند که به کودکان کمک می‌کنند تا با دیگران بهتر و سالم‌تر ارتباط برقرار کنند. این مهارت‌ها باعث می‌شوند کودکان گوشه‌گیر نباشند و همچنین مورد سواستفاده قرار نگیرند و ارتباط سالمی با اطرافیانشان برقرار کنند. این ارتباطات سالم در آینده هم از کودک، بزرگسالی موفق، شاد و سالم می‎سازد.

نشانه های ضعف روابط اجتماعی کودکان

معمولا کودکان در مهدکودک و مدرسه دوست پیدا می‌کنند. اگر کودکی یک یا دو دوست صمیمی که با آن‌ها ارتباط صمیمی دوطرفه داشته باشد، نداشت و از تنهایی ابراز ناراحتی می‌کرد به احتمال زیاد او در برقراری روابط اجتماعی ضعیف است. یک کودک خجالتی هم احتمالا دچار این بی‌ میلی اجتماعی خواهد بود.

همچنین اگر متوجه شدید که او توان همدلی با افراد آزاردیده و ناراحت را ندارد و با دیگران همراه نمی‌شود احتمالا در برقراری ارتباط با دیگران مشکلی دارد که بهتر است این مشکل با افزایش مهارت اجتماعی کودک حل شود.

نداشتن توانایی در شروع یا حفظ گفت‌وگو و عدم توانایی در حل تعارض هم از دیگر دلایلی است که کودک را از حفظ رابطۀ سالم با اطرافیانش دور نگه می‌دارد. در این شرایط کودک هنگام بروز مشکل با هم‌سن‌وسالانش به جای اینکه ارتباطی موثر برقرار کند و تبادل نظر داشته باشد، یا پرخاشگر می‌شود یا گوشه‌گیر که هر دو رفتاری غلط هستند پس گوشه‌ گیری در کودکان احتمالا ناشی از ضعف آنان در برقراری روابط اجتماعی خوب با اطرافیانشان است. گاهی ممکن است کودک در به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها یا نوبت گرفتن هم به مشکل بربخورد که در این صورت هم باید دربارۀ مفهوم همکاری و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با او صحبت کرد.

چرا مهارت‌های اجتماعی برای کودکان مهم است

مهارت‌های اجتماعی برای کودکان همانقدر مهم است که دروسی مانند ادبیات و ریاضی برای آنان لازم و مهم است. همانطور که در بالا گفتیم کودکان ممکن است به دلایل و شیوه‌های متفاوت در برقراری روابط اجتماعی ضعف داشته باشند؛ پس با یاد دادن مهارت‌های اجتماعی به آنان می‌توان باعث شد آن‌ها ارتباط موثر را یاد بگیرند و به بهترین شکل در دنیای پیرامون خود زندگی کنند. غیر اجتماعی بودن کودکان می‌تواند در درس و آیندۀ کودکان تاثیر منفی بگذارد و در نتیجه آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان بسیار لازم است تا اعتماد به نفس کودکان بالا رفته و در مسیر خوبی به سمت آینده‌ای درخشان پیش بروند.

از دیگر دلایل برای یاد دادن مهارت‌های اجتماعی به کودکان، تقویت سلامت روان آنان است. مهارت‌های اجتماعی به کودکان کمک می‌کند تا با استرس، اضطراب و درگیری‌های عاطفی مقابله کنند، اعتماد به نفسشان بالا برود، عزت نفسشان حفظ شود و احساس مثبتی به خود داشته باشند.

علاوه بر این‌ها با تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان، آن‌ها نه تنها موفقیت‌هایی در مدرسه کسب می‌کنند بلکه با یادگیری ارتباط موثر، کار تیمی و مهارت حل مسئله در آینده در محل کار هم موفق خواهند شد.

6 مهارت اجتماعی ضروری کودکان که باید بیاموزند

مهارت‌های اجتماعی مجموعه توانایی‌هایی است که کودک باید کسب کند تا بتواند با دیگران ارتباطی موثر برقرار کرده و بهتر معاشرت کند. این مهارت‌ها برای رشد کودک ضروری هستند و با داشتن این مهارت‌ها کودک در آینده در مدرسه، دانشگاه و محل کار و در روابطش موفق عمل خواهد کرد.

کودکان برای رابطۀ سالم و خوب با دیگران و پیدا کردن دوست باید اول بدانند ویژگی‌های یک دوست خوب چیست و برای پیدا کردن یک دوست خوب باید چه کار کرد. چطور باید تعادل را در دوستی حفظ کرد و بعد برای حفظ دوستی چه کارهایی انجام داد. با مطالعۀ کتاب با من دوست می‌شوی کودکان و نوجوانان نکات ظریفی برای دوست‌یابی و حفظ ارتباط با دوستان یاد می‌گیرند و متوجه می‌شوند که اگر می‌خواهند دوست خوبی پیدا کنند خودشان هم باید دوست خوبی باشند.

از مهارت‌های اجتماعی که یاد گرفتنش برای کودکان ضروری است می‌توان به توانایی صحبت کردن و گوش دادن به دیگران، به اشتراک گذاشتن افکار و احساسات اشاره کرد. اینکه شنونده و همراه خوبی در مکالمات باشیم، به استحکام روابطمان در آینده خیلی کمک می‌کند. در کتاب گوش کن چی می‌گم که توسط انتشارات کتاب کودک و نوجوان نردبان منتشر شده است، به این نکته پرداخته شده. در این کتاب چیزی تحت عنوان گوش دادن فعال به کودکان و نوجوان آموزش داده شده و مهارت گوش دادن با خواندن این کتاب در آنان تقویت می‌شود. نویسندۀ این کتاب جان برشتاین است و ترجمۀ آن بر عهدۀ جواد کریمی بوده. در این کتاب 32 صفحه‌ای نکات مختلفی در زمینۀ شنوندۀ خوبی بودن بیان می‌شود.

داشتن قاطعیت از دیگر مهارت‌های اجتماعی مهم است. قاطعیت داشتن یعنی بیان نیازها و نظرات به روشی واضح و احترام‌آمیز. در کتاب بگو نه که آن هم مانند کتاب پیشین از مجموعه کتاب آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان است به کودکان یاد می‌دهد که وقتی چیزی را نمی‌خواهند به راحتی نه بگویند. مثلا در جایی می‌گوید: بیشتر اوقات دوست داری تو را بغل کنند یا ببوسند اما وقتی نمی‌خواهی کسی به تو دست بزند باید بگویی نه و هیچ اشکالی هم ندارد چون بدن تو مال خودت است. در این کتاب کورنیلیا اسپل من، روان شناس به زبانی ساده و اطمینان‌بخش می‌گوید که کودکان اجازه دارند آغوش و بوسه‌های دوستانه را حتی از سوی کسی که عاشقش هستند محدود کنند و همچنان با او دوست بمانند. در این کتاب فرق لمس درست و نادرست برای والدین توضیح داده شده است. علاوه براین این کتاب با متن روان و تصاویر ساده‌اش به کودکان یادآوری می‌کند که احساسات آنان مهم است.

برای برقراری روابط اجتماعی بهتر، بهتر است کودک با مسئله قلدری، اینکه قلدری چیست و چرا یک عده قلدری می‌کنند آشنا شود. با مطالعۀ کتاب زیر بار حرف زور نرو، خوانندگان با قلدری، علل و انواع آن آشنا می‌شوند و روش‌های مقابله با آن را می‌آموزند. علاوه بر این متوجه می‌شوند چه کارهایی قلدری به حساب می‌آیند و دیگر ناخواسته برای دیگران قلدری نمی‌کنند.

از دیگر مهارت‌های اجتماعی لازم داشتن حس همدلی است که به درک احساسات دیگران منجر می‌شود و همچنین داشتن توانایی کنترل خشم که شامل مدیریت احساس خشم و پیدا کردن راه‌حل برای بحران‌ها می‌شود. احترام گذاشتن به دیگران و رفتار مودبانه با دیگران حتی زمانی که نظری مخالف نظر ما دارند از دیگر مهارت‌های اجتماعی است.

از دیگر مهارت‌های لازم توانایی تصمیم‌گیری درست است. در کتاب انتخاب خوب به کسانی که تا به حال در تصمیم‌گیری دچار مشکل شده‌اند راه‌حل‌هایی داده می‌شود تا در آینده تصمیم‌های درست‌تری بگیرند. در این کتاب کودک از مهارت‌هایی نام برده شده تا اگر کودکان بین واقعیت و احساس گرفتار شدند، مهارت حل مسئله و گرفتن تصمیم درست را داشته باشند و راحت‌تر تصمیم بگیرند.

4 روش تربیت کودک اجتماعی

1. اول از همه اینکه شما باید الگوی خوبی باشید. کودکان از بزرگسالان تقلید می‌کنند و یاد می‌گیرند پس مهم است که هرچه نقطۀ مثبتی که می‌خواهید در کودکان وجود داشته باشد را خودتان نیز داشته باشید. مثلا با دیگران با احترام رفتار کنید، ارتباط موثر برقرار کنید و در صدد حل کردن مشکلات و سوءتفاهمات به شکلی صلح‌آمیز و دوستانه بربیایید.
2. در واقع شما باید مهارت‌های حل مسئله را در کودک خود تقویت کنید. به کودکان یاد بدهید که چگونه احساسات خود را بیان کنند، به دیگران و احساساتشان گوش بدهند و دنبال راه‌حل مناسب برای حل مشکلات باشند.
3. برای کودکتان شرایطی را فراهم کنید که با دیگران و هم‌سن‌وسالانش ارتباط برقرار کند. با ثبت نام کردن او در کلاس‌های ورزشی، موسیقی، نقاشی، کتابخوانی، کارگاه نمایش و همچنین با بردن او به پارک‌ها و زمین‌های بازی او را در معرض ارتباط با دیگران قرار دهید تا به اشتراک گذاشتن اشیا را یاد بگیرد و ارتباطی موثر با هم‌سن‌وسالانش برقرار کند.
4. با تقویت اعتمادبه‌نفس کودک باعث می‌شوید او حس خوبی به خود داشته باشد و به توانایی‌های خود نیز ایمان داشته باشد. این اعتماد به نفس بالا باعث می‌شود که در موقعیت‌های اجتماعی احساس راحتی بیشتری داشته باشد و بهتر ارتباط برقرار کند. برای آشنایی با اهمیت و نقش والدین در اعتماد به نفس کودکان، مقاله روش های افزایش اعتماد به نفس کودکان را بخوانید.

در نهایت اگر احساس کردید کودکتان بیش از اندازه گوشه‌گیر و خجالتی است و توانایی برقراری ارتباط با هم‌سن‌وسالان خود را ندارد و در مدرسه نیز با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند می‌توانید به یک متخصص، مشاور یا روانشناس کودک مراجعه کنید تا با بررسی دقیق‌تر علت این رفتار را ریشه‌یابی کند و درمان مناسب را به شما پیشنهاد بدهد.