نشانه های خشم در کودکان و راه های کنترل آن

بیشتر بچه‌ها گاهی اوقات عصبانی می‌شوند و این واکنشی طبیعی است وقتی زندگی سخت یا ناعادلانه به نظر می‌رسد. همچنین طبیعی است که والدین در مواجهه با این موضوع احساسات متفاوتی داشته باشند؛ هم احساس ناراحتی کنند و هم بخواهند کمک کنند.

خشم در کودکان چگونه است

عصبانیت اغلب نشانه‌ای است که کودک با مسائلی فراتر از توان کنترل خود درگیر است و به‌عمد چنین واکنشی نشان نمی‌دهد. این اتفاق می‌افتد چون کودکان هنوز مهارت‌های لازم برای شناخت و مدیریت احساسات قوی را نیاموخته‌اند.

دو احساس رایجی که می‌توانند علت خشم در کودکان باشد عموماً اضطراب و ناامیدی هستند. کلید کمک کردن این است که بفهمید چه چیزی باعث این احساسات می‌شود؛ آیا دشواری در یادگیری یک مهارت است؟ یا شاید عقب‌ ماندن از دیگر کودکان ؟

درک دلیل پشت عصبانیت کودک، به شما کمک می‌کند تا بهترین واکنش را نشان دهید. اما این همیشه به معنی آسان‌تر شدن مقابله با آن نیست. به خاطر داشته باشید که وقتی کودک آرام می‌شود، ممکن است از رفتار خود احساس شرمندگی کند یا فکر کند "بد" است. مشکلات عصبانیت می‌توانند با آموزش مدیریت احساسات و بیان صحیح آن‌ها بهتر شوند. راه‌های زیادی برای کمک به کودک عصبانی هم در خانه و هم در مدرسه وجود دارد.

********************************************************

نشانه های کودک عصبی و پرخاشگر

********************************************************

علت خشم در کودکان

احساس خشم در کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل مختلف باشد که شامل عوامل محیطی، روانی و فیزیولوژیکی است. برای درک بهتر این پدیده، بررسی نظرات روانشناسان مشهور و تحقیقات مرتبط به ما کمک می‌کند تا به مدیریت خشم در کودکان کمک کنیم.

عوامل محیطی خشم در کودکان

یکی از دلایل اصلی خشم در کودکان، عوامل محیطی است. کودکانی که در محیط‌هایی پر از تعارضات خانوادگی یا مشاجره‌های والدین زندگی می‌کنند، معمولاً بیشتر در معرض خشم قرار می‌گیرند. مشاهده‌ی پرخاشگری در اطرافیان، تأثیر زیادی بر رفتار کودکان می‌گذارد.

آلفرد آدلر، روانشناس معروف، معتقد است که محیط اجتماعی و خانواده در شکل‌گیری شخصیت و عواطف کودکان نقش بسزایی دارند.

علاوه بر مسایل خانوادگی، محیط‌های آموزشی مانند مهدکودک و مدرسه نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند. فشارهای ناشی از قلدری همسالان، مشکلات دوستی و چالش‌های تحصیلی از جمله عواملی هستند که می‌توانند خشم در کودکان ابتدایی را تحریک کنند. از این رو، آموزش مهارت‌های اجتماعی و ایجاد فضایی حمایتی برای کودکان می‌تواند به آن‌ها در مدیریت احساساتشان کمک کند.

عوامل روانی احساس خشم در کودکان

استرس و اضطراب نیز از دیگر عوامل روانی هستند که به خشم کودکان دامن می‌زنند.

کارل راجرز، یکی از بنیان‌گذاران روان‌شناسی انسان‌گرا، معتقد است که وقتی کودکان احساسات عمیق خود را درک نمی‌کنند یا نمی‌توانند آن‌ها را به درستی ابراز کنند، احساسات خود را به شکل خشم بروز می‌دهند.

تغییرات فیزیولوژیکی علت خشم در کودکان

علاوه بر عوامل محیطی و روانی، تغییرات فیزیولوژیکی نیز در بروز خشم در کودکان نقش دارند.

ژان پیاژه، روانشناس مشهور در زمینه رشد شناختی، اشاره می‌کند که تغییرات هورمونی در دوره‌های مختلف زندگی، به‌ویژه دوران بلوغ، می‌تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان شود. این تغییرات هورمونی می‌تواند تعادل احساسی کودکان را مختل کند و منجر به رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی شود.

اثرات خشم در کودکان

خشم در کودکان می‌تواند تأثیرات قابل توجه و پایداری بر روی توسعه عاطفی و روان‌شناختی آن‌ها داشته باشد. طبق تحقیقات انجمن روان‌شناسی آمریکا، قرار گرفتن در معرض خشم، چه از سوی والدین، همسالان یا محیط اطراف، می‌تواند به نتایج منفی متعددی منجر شود:

مسائل عاطفی و رفتاری

کودکانی که به طور مکرر خشم را مشاهده یا تجربه می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای توسعه مشکلات عاطفی مانند اضطراب و افسردگی قرار دارند. آن‌ها ممکن است رفتارهای تهاجمی از خود نشان دهند و این خشم را تقلید کنند.

********************************************************

مشکلات رفتاری رایج کودکان و نحوه برخورد

********************************************************

توسعه شناختی

محیط‌های استرس‌زا، مانند درگیری‌های خانوادگی، می‌تواند توانایی تمرکز و یادگیری مؤثر را کاهش دهد. این تأثیرات شناختی ممکن است به صورت عملکرد تحصیلی ضعیف و دشواری در تعاملات اجتماعی خود را نشان دهد.

روابط اجتماعی

کودکانی که در محیط‌هایی با خشم شایع بزرگ می‌شوند، غالباً در تشکیل روابط سالم دچار مشکل می‌شوند.

********************************************************

چگونه روابط اجتماعی کودک را بالا ببریم

********************************************************

عواقب بهداشتی بلندمدت

بین تجربیات منفی دوران کودکی و مسائل بهداشتی مزمن در بزرگسالی ارتباط وجود دارد.

راه های کنترل خشم در کودکان

مهم است که به کودکان کمک کنیم تا درک کنند که احساس خشم و غم طبیعی است و باید یاد بگیرند که چگونه با این احساسات برخورد کنند. هر کودک به طور منحصر به فردی به خشم پاسخ می‌دهد، بنابراین صبور باشید و از روش‌های مختلف برای پیدا کردن بهترین استراتژی برای تخلیه خشم در کودکان خود استفاده کنید.

تشخیص احساسات

به کودکان آموزش دهید که احساسات خود را شناسایی و بیان کنند. برای مثال، باید درک کنند که احساس خشم طبیعی است، اما عمل به آن به صورت فیزیکی قابل قبول نیست. با جملاتی مانند: «احساس خشم طبیعی است، اما زدن یا شکستن چیزها درست نیست» می‌توانید به آنها کمک کنید تا یاد بگیرند که می‌توانند رفتار خود را کنترل کنند.

********************************************************

آموزش احساسات به کودکان پیش دبستانی

********************************************************

شناسایی محرک‌ها

کودکان را تشویق کنید تا دلایل خشم خود را بررسی کنند. بحث در مورد محرک‌ها می‌تواند به آنها کمک کند تا زمانی که نیاز به دور شدن از یک موقعیت دارند را شناسایی کنند. برای مثال، اگر آنها به خاطر دلتنگی برای دوستانشان به خشم می‌آیند، تشخیص این موضوع می‌تواند به آنها کمک کند تا احساسات خود را بیان کنند به جای اینکه به طور تهاجمی واکنش نشان دهند.

مدل‌سازی رفتار

کودکان معمولاً رفتارهای والدین خود را تقلید می‌کنند. با نشان دادن واکنش‌های مثبت و آرام به موقعیت‌های خشم، به آنها یاد می‌دهید که چگونه احساسات خود را بهتر مدیریت کنند. برای مثال، به جای بی‌صبر بودن در ترافیک، می‌توانید بگویید: «من واقعاً عصبانی هستم که ماشین بدون علامت‌گذاری جلو آمد»، تا به آنها یاد بدهید که چگونه احساسات خود را بیان کنند.

تعیین قوانین خانوادگی

هر خانواده‌ای قوانین خاصی در مورد رفتارهای قابل قبول دارد. ایجاد قوانین واضح مانند «زدن، نام ‌بردن و آسیب رساندن به اموال غیرقابل قبول است» به کودکان کمک می‌کند تا بفهمند که چه رفتارهایی محدودیت دارند و چه پیامدهایی دارند.

تشویق به همدلی

کودکان را تشویق کنید تا از دیدگاه دیگران به مسائل نگاه کنند. سوالاتی مانند «دیگری چه احساسی خواهد داشت اگر اسباب‌بازی او را بگیرم؟» یا «آیا این کار تصادفی بوده است؟» می‌تواند به آنها کمک کند تا نسبت به احساسات دیگران حساس‌تر شوند و درک کنند که رفتارهای بد، نشانه‌ای از شخصیت بد نیست.

********************************************************

خرید کتاب کودک درباره کنترل خشم

********************************************************

بازی کنترل خشم در کودکان

کودکان برای مدیریت خشم و احساسات خود به ابزارهایی نیاز دارند که به آن‌ها کمک کند تا به‌صورت خلاقانه و مؤثر با چالش‌های عاطفی روبه‌رو شوند. بازی‌ها و فعالیت‌های مختلف می‌توانند این فرآیند را برای آن‌ها جذاب‌تر و آسان‌تر کنند. از جمله فعالیت‌های کنترل خشم در کودکان ابتدایی، روش‌هایی مانند "کیسه احساسات"، "جعبه آرامش"، و "چرخ احساسات" هستند که به کودکان فرصت می‌دهند تا به شکلی ساده، اما هدفمند، احساسات خود را شناسایی و کنترل کنند.

بازی جعبه آرامش

«جعبه آرامش» یکی از فعالیت‌های خلاقانه مدیریت خشم است که ابزارها و اسباب‌بازی‌های شخصی‌سازی‌شده‌ای را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا به آن‌ها در آرام شدن در هنگام ناراحتی کمک کند. برای تهیه این جعبه، به یک ظرف نیاز دارید و می‌توانید اقلام آرامش‌بخش مختلفی مانند توپ‌های استرس، پازل، کتاب‌های رنگ‌آمیزی، عروسک‌های نرم و هر چیز دیگری که کودک آن را تسکین‌دهنده می‌داند، درون آن قرار دهید. اجازه دهید کودک اقلامی را که فکر می‌کند به آرام شدن او در لحظات خشم یا ناامیدی کمک می‌کند، انتخاب کند و این اقلام را در جعبه قرار دهید تا کودک در مواقع نیاز از آن‌ها استفاده کند. جعبه آرامش به کودکان حس کنترل بر روی احساساتشان و استراتژی مشخصی برای مدیریت خشم آن‌ها ارائه می‌دهد و به آن‌ها آرامش و حواس‌پرتی فراهم می‌کند.

بازی چرخ احساسات

چرخ احساسات یک راه خلاقانه و جذاب برای کودکان است تا احساسات خود را بررسی و درک کنند. با استفاده از رنگ‌ها و تصاویر، کودکان می‌توانند نمایشی بصری از احساسات مختلف ایجاد کنند که به سواد عاطفی آن‌ها کمک می‌کند. برای تهیه چرخ احساسات به یک بشقاب کاغذی یا یک دایره کاغذی، ماژیک یا رنگ‌های رنگی، مجلات برای برش تصاویر و چسب نیاز دارید. ابتدا بشقاب کاغذی یا دایره را به بخش‌هایی تقسیم کنید که هر کدام نمایانگر یک احساس مختلف مانند خشم، شادی، غم و غیره باشند. به هر بخش رنگی اختصاص دهید یا تصاویری بچسبانید که کودک احساس می‌کند آن احساس را نمایندگی می‌کند. چرخ احساسات به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی و نامگذاری کنند که این یک گام حیاتی در مدیریت احساساتی مانند خشم است. همچنین به والدین و مراقبان کمک می‌کند تا وضعیت عاطفی و عوامل محرک کودک را بهتر درک کرده و ارتباط و حمایت بهتری فراهم کنند.

بازی کیسه احساسات

بازی "کیسه احساسات" یک فعالیت فردی ساده و مؤثر برای کمک به کودکان در شناسایی و مدیریت احساسات، به‌ویژه خشم، است. در این بازی، کودک چند تکه کاغذ را به‌عنوان "کارت‌های احساسات" آماده می‌کند و در هر کارت یکی از احساسات خود (مانند خشم، ناامیدی، یا غم) را می‌نویسد یا نقاشی می‌کند. سپس این کارت‌ها را در یک کیسه می‌گذارد و هر زمان که احساس خشم یا ناراحتی کرد، یکی از آن‌ها را بیرون می‌کشد. پس از بیرون آوردن کارت، کودک در مورد احساسش فکر می‌کند و یک تکنیک آرامش‌بخش (مانند تنفس عمیق، شمارش تا ده، یا تصور یک مکان آرام) را امتحان می‌کند. در نهایت، کودک می‌تواند احساساتش را به‌طور خلاقانه روی کاغذ ترسیم یا توصیف کند. این بازی به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی کرده و به‌طور مستقل آن‌ها را مدیریت کنند. استفاده از هنر و نوشتن به آن‌ها اجازه می‌دهد که احساسات را به‌طور خلاقانه بیان کنند و تکنیک‌های آرامش‌بخش را در زمان‌های دشوار به کار ببرند، که به نوبه خود به کاهش خشم و افزایش خودآگاهی کمک می‌کند.