6 راهکار موثر آموزش مهارت دوست یابی کودکان
تاریخ انتشار 1403/05/01
113 بازدید 
مدت زمان مطالعه 30 دقیقه 
دوستی و دوستیابی دو مفهوم خیلی مهم و البته چالش‌برانگیز برای والدین و کودکان هستند. درحالی که دوست و تعامل با او بر رشد اجتماعی، عاطفی و تحصیلی کودکان تأثیر به‌سزایی دارد، نداشتن دوست دغدغه‌ای است که کودکان و والدینشان با آن درگیرند. اگرچه خود کودکان نیز ممکن است دنبال راهکارهایی برای یافتن دوست باشند اما مهم است که بزرگترها (والدین، اقوام و مربیان) قدم‌هایی را در پرورش مهارت‌های کودک در امر دوستیابی بردارند.
در این مقاله به سوالات پرتکرار بزرگترها درباره این موضوع پاسخ داده‌ایم.
چرا داشتن دوست برای کودک مهم است
همان‌طور که بزرگترها به داشتن دوست نیازمندند تا بتوانند به بعضی از نیازهای خود پاسخ دهند، تعامل با هم سن و سال‌ها علاوه بر داشتن جنبه سرگرمی قرار است به رشد کودک کمک کند. داشتن دوست به رشد اجتماعی، داشتن پشتوانه عاطفی، افزایش اعتماد به نفس کودکان کمک می‌کند. همان اتفاقی که ما بزرگترها نیز در هر سنی به آن فکر می‌کنیم.
- داشتن دوست به رشد اجتماعی کودک کمک می‌کند. کودکان در تعامل با دوستانشان یاد می‌گیرند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند، همکاری کنند و مشکلات را حل کنند. این مهارت‌ها در تمام مراحل زندگی برای آن‌ها مفید خواهند بود.
- دوستان می‌توانند پشتوانه عاطفی ما باشند. پس کودکان می‌توانند احساسات خود را با دوستانشان به اشتراک بگذارند و از آن‌ها راهنمایی و حمایت بگیرند. این امر به کودکان کمک می‌کند تا احساس کنند که تنها نیستند و در مواقع سختی می‌توانند به کسی اعتماد کنند.
- داشتن دوستان به کودکان کمک می‌کند تا احساس کنند که مورد پذیرش و ارزشمند هستند. این احساس می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و خودباوری آن‌ها کمک کند، زیرا آن‌ها می‌بینند که دیگران آن‌ها را دوست دارند و به آن‌ها احترام می‌گذارند.
- دوستان می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا بهتر درس بخوانند و مشکلات درسی را حل کنند. همچنین، احساس حمایت اجتماعی می‌تواند استرس و اضطراب کودکان را کاهش دهد و به تمرکز بهتر آن‌ها در مدرسه کمک کند.
چرا برخی کودکان در پیدا کردن دوست مشکل دارند؟
برخی کودکان ممکن است در پیدا کردن و حفظ دوستان دچار مشکل شوند. تفاوت‌های شخصیتی، مشکلات اجتماعی و ارتباطی، تجربه‌های منفی، تفاوت‌های فرهنگی و زبانی مهم‌ترین موضوعاتی هستند که باعث می‌شوند کودک ما نتواند با همسالانش تعامل ایجاد کند.
به طور مثال کودکانی که خجالتی یا درون‌گرا هستند، ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شوند. این کودکان ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشند تا با افراد جدید آشنا شوند و به آن‌ها اعتماد کنند.
کتاب خرگوش کوچولو و دوستان از انتشارات نردبان در این زمینه کمک کننده است.
برخی کودکان ممکن است مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کافی نداشته باشند. این کودکان ممکن است ندانند چگونه یک مکالمه را آغاز کنند، چگونه در بازی‌ها شرکت کنند یا چگونه به دیگران نزدیک شوند. آموزش مهارت‌های اجتماعی با کتاب‌هایی مثل من دنبال دوست می‌گردم شازده فرفره می‌تواند به این کودکان کمک کند تا بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
همچنین در این راه تجربه‌های منفی کودکتان را دست کم نگیرید. کودکانی که تجربه‌های منفی در روابط قبلی داشته‌اند، ممکن است از تلاش برای پیدا کردن دوست جدید خودداری کنند. این کودکان ممکن است از طرد شدن یا مورد تمسخر قرار گرفتن بترسند و بنابراین از برقراری روابط جدید خودداری کنند. اگر کودک شما چنین تجربه‌ای داشته می‌توانید کتاب مسخره‌ام نکن را برایش بخوانید.
کودکانی که از فرهنگ‌ها یا زبان‌های متفاوتی می‌آیند، ممکن است در برقراری ارتباط با همسالانشان دچار مشکل شوند. تفاوت‌های فرهنگی و زبانی می‌تواند مانع از برقراری روابط دوستانه شود، مگر این‌که کودکان به خوبی با این تفاوت‌ها آشنا شوند و یاد بگیرند چگونه با آن‌ها کنار بیایند.
تفاوت اقتصادی، تفاوت جسمی – حرکتی یا تفاوت‌های سیاسی و عقیدتی هم می‌تواند مانند تفاوت فرهنگ و زبان، مانع ایجاد دوستی و تعامل شود. پس همان‌طور که گفتیم لازم است که ما به عنوان بزرگتر درباره موضوع پذیرش تفاوت‌ها بیشتر با فرزندانمان صحبت کنیم.
کتاب های مهارت های زندگی برای کودکان
بهترین سن برای آموزش دوستیابی به کودکان
آموزش مهارت‌های دوستیابی باید از سنین پایین آغاز شود، زیرا کودکان در این دوران شروع به یادگیری اصول اولیه ارتباطات اجتماعی می‌کنند. با این حال، زمان و روش‌های آموزش می‌تواند با توجه به سن کودک متفاوت باشد.
دوران پیش‌دبستانی (3-5 سالگی)
در این سن، کودکان شروع به تعامل با دیگران می‌کنند و بازی‌های مشترک را تجربه می‌کنند. آموزش مهارت‌های دوستیابی در این سن باید بر تقویت مهارت‌های بازی مشترک، همکاری و اشتراک‌گذاری تمرکز کند. والدین و مربیان می‌توانند با تشویق کودکان به بازی‌های گروهی و کمک به آن‌ها در حل اختلافات کوچک، این مهارت‌ها را تقویت کنند. بسته دوستی و دوستیابی انتشارات کودک و نوجوان نردبان از سه سالگی می‌تواند به کودکان شما در این زمینه کمک کند.
دوران دبستان (6-12 سالگی)
در این سن، کودکان روابط دوستانه پایدارتر و پیچیده‌تری را تجربه می‌کنند. آموزش مهارت‌های دوستیابی در این سن باید شامل آموزش مهارت‌های ارتباطی پیشرفته‌تر مانند مذاکره، حل اختلاف و همدلی باشد. کودکان باید یاد بگیرند چگونه به نظرات و احساسات دیگران احترام بگذارند و چگونه در مواقع نیاز به دیگران کمک کنند. بسته دوستی و دوست یابی برای 5 سال به بالا انتشارات نردبان برای این گروه سنی مناسب است.
دوران نوجوانی (13-18 سالگی)
در این سن، روابط دوستانه به اوج خود می‌رسد و اهمیت زیادی برای نوجوانان دارد. آموزش مهارت‌های دوستیابی در این سن باید بر تقویت مهارت‌های ارتباطی عمیق‌تر، مانند گوش دادن فعال، همدلی و حل اختلافات بزرگتر تمرکز کند. با بسته مهارت های اجتماعی انتشارات نردبان، نوجوانان یاد می‌گیرند چگونه روابط دوستانه سالم و پایداری برقرار کنند و چگونه با تغییرات و چالش‌های روابط دوستانه کنار بیایند.
آموزش مهارت دوست یابی به کودکان
هر خانواده با توجه به ساختار فرهنگی خود ممکن است شیوه‌ای برای آموزش دوستیابی به کودکان داشته باشد. با این حال در این راه مهم است که ما به چند نکته درباره آموزش مهارت‌های ارتباطی توجه کنیم.
- یادمان باشد که بازی گروهی یکی از قدم‌های مهم در دوستیابی و مهارت‌های اجتماعی است. چرا که بازی‌های گروهی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های همکاری، اشتراک‌گذاری و حل اختلاف را یاد بگیرند. این موقعیت به والدین و مربیان فرصت می‌دهد تا احترام، همدلی و مهربانی را به کودک بیاموزند.
- همچنین والدین می‌توانند فرصت‌های اجتماعی برای کودکان ایجاد کنند تا با دیگران آشنا شوند و روابط دوستانه برقرار کنند. این می‌تواند شامل دعوت از همسالان برای بازی، شرکت در کلاس‌ها و فعالیت‌های گروهی، و شرکت در رویدادهای اجتماعی باشد. کتاب رییس زمین بازی انتشارات نردبان کتابی برای راهنمایی بچه‌ها در این زمینه است.
اما در همین مسیر ساده کودک باید برخی اصول ارتباطی را بیاموزد. - او باید تشویق به بیان احساسات شود. درواقع کودک باید یاد بگیرند که چگونه احساسات خود را به درستی بیان کند. این موضوع می‌تواند به کودکان کمک کند تا در مواقع نیاز به دوستانشان اعتماد کنند و احساسات خود را با آن‌ها به اشتراک بگذارند.
- درضمن پیش از شروع بازی‌های گروهی باید حل اختلاف را نیز به کودک یاد بدهیم. فرزندان ما باید یاد بگیرند که چگونه اختلافات را به شیوه‌ای مثبت و سازنده حل کنند. والدین و مربیان می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا مهارت‌های مذاکره و حل اختلاف را یاد بگیرند و از آن‌ها در روابط دوستانه خود استفاده کنند.
- آموزش گوش دادن فعال را فراموش نکنید. آن‌ها باید یاد بگیرند به دوستان خود گوش دهند و به آن‌ها نگاه کنند. یادتان نرود که به فرزندتان یاد بدهید که اگر با کسی اختلاف پیدا کرد، به جای دعوا و فریاد، با گفتگو و توضیح مشکل خود را حل کند. با کتاب گوش کن چی می‌گم این مهارت مهم را به فرزندتان بیاموزید.
- همچنین آن‌ها لازم است صبر را بیاموزند. آن‌ها باید بدانند یکی از اصول استمرار دوستی داشتن صبر و حوصله است. کتاب توپک صبر می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
برای آموزش این موضوعات می‌توانید همراه با اطرافیان (خاله، دایی، مادربزرگ و...) چند بازی گروهی یا نمایش را ترتیب دهید تا فرزندتان حین این تعاملات، اصول ارتباطی را بیاموزد.
کودکان پیش دبستانی چگونه می توانند دوستان خوبی پیدا کنند
دوستیابی برای کودکان پیش‌دبستانی مزایای فراوانی دارد. این روابط به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی خود را تقویت کنند. همچنین داشتن دوستان می‌تواند احساس تعلق و امنیت را در کودکان افزایش دهد و به آن‌ها کمک کند تا با اضطراب‌ها و چالش‌های روزمره بهتر مواجه شوند.
- همان‌طور که گفتیم بازی‌های گروهی راهکاری است برای آغاز دوستی فرزندمان با هم‌سن‌هایش. اما پس از آن ما می‌توانیم از موقعیت‌های و فضاهای مختلف جهت زمینه‌سازی دوستیابی کودک استفاده کنیم.
- شرکت در کلاس‌ها و فعالیت‌های هنری، ورزشی یا آموزشی که به صورت گروهی برگزار می‌شوند، فرصت مناسبی برای آشنایی و ایجاد دوستی‌های جدید فراهم می‌کند. این فعالیت‌ها نه تنها سرگرم‌کننده هستند، بلکه محیطی امن و سازمان‌دهی شده برای کودکان ایجاد می‌کنند تا با همسالان خود ارتباط برقرار کنند.
- درضمن بردن کودکان به پارک‌ها و مکآن‌های عمومی که کودکان دیگر نیز حضور دارند، فرصتی برای بازی و تعامل با دیگران فراهم می‌کند. والدین می‌توانند کودکان را تشویق کنند تا با دیگران بازی کنند و اینگونه مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند.
- کودک خواه ناخواه به واسطه حضور در مهدهای کودک و مراکز پیش‌دبستانی می‌تواند دوستیابی را تجربه کند.
- اگر او اهل کتاب و کتاب‌خوانی است برنامه‌های ویژه کتاب که همسو با سلیقه اوست به فرزندتان فرصت می‌دهد دوستانی شبیه خود را پیدا کند.
چگونه روابط اجتماعی کودک را بالا ببریم
سخن آخر
والدین نقش بسیار مهمی در فرآیند دوست یابی کودکان ایفا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند با ایجاد محیط‌های مناسب و ارائه الگوهای رفتاری مناسب، کودکان را در این مسیر هدایت کنند. با این رویکرد تشویق کودکان به برقراری ارتباط با دیگران و ارائه حمایت‌های لازم می‌تواند به آن‌ها اعتماد به نفس بدهد تا به راحتی دوست پیدا کنند. والدین باید به کودکان گوش دهند و در مواقع نیاز به آن‌ها کمک کنند تا با چالش‌های اجتماعی خود مقابله کنند.
البته مربیان و معلمان نیز نقش مهمی در فرآیند دوستیابی کودکان دارند. آن‌ها می‌توانند با ارائه فرصت‌های مناسب و ایجاد محیط‌های حمایتی، کودکان را در این مسیر یاری دهند.
در نظر بگیرید که اگر فرزندتان دوستی ندارد، لازم نیست بلافاصله نگران شوید. بسیاری از کودکان ممکن است به دلایل مختلف به زمان بیشتری نیاز داشته باشند تا دوستانی پیدا کنند.
