بلند خوانی چیست و چرا برای کودکان مهم است؟

امروزه در مقایسه با گذشته خانواده‌ها و مربیان کودکان به این باور رسیده‌اند که کتاب خواندن با کودکان اثرات مهمی بر رشد ذهن و احساسات او دارد؛ اما بسیاری از آنان اطلاعی ندارند که بهتر است از چه زمانی برای فرزندشان کتاب بخوانند و تا چه سنی این کار را ادامه دهند یا چه کتاب‌هایی برایشان بخوانند که علاوه بر سرگرم ‌کننده بودن، آموزنده باشد و به رشد شخصیتشان هم کمک کند. در این مطلب به شما خواهیم آموخت که یکی از مؤثرترین راه‌های تربیتی، بلند خوانی کتاب برای کودکان به شمار می‌رود.

بلند خوانی چیست؟

مطالعه برنامه ریزی شده یک کتاب یا متن با صدای بلند برای کودکان را بلند خوانی می‌گویند. فرد بزرگ‌سالی که بلندخوانی کتاب برای کودکان را انجام می‌دهد باید بتواند حس‌ها و عواطفی که در متن داستان و نوشته، نهفته شده و لحن شخصیت‌های مختلف داستان را به‌ خوبی منتقل کند. به این ترتیب از طریق زیبا و درست خواندن متن، عشق به مطالعه را به کودک انتقال می‌دهد و او را برای خواندن و شنیدن ادامه داستان کنجکاو نگه می‌دارد.

این کار علاوه بر آن‌که باعث افزایش علاقه کودک به کتاب خواندن می‌شود، دایره واژگان او را هم گسترش می‌دهد و به تقویت درک مطلب او کمک می‌کند.

چرا بلند خوانی برای کودکان مهم است؟

آنچه در تحقیقات و پژوهش‌ها نشان داده شده این است که صحبت کردن با فرزندان در سال‌های نخست کودکی نقش مهمی در رشد زبانی او دارد. تأثیر این کار به ویژه در دو سال اول زندگی که کودک هنوز نمی‌تواند حرف بزند، چشم‌گیر است. خواندن کتاب با کودک از ابتدای دوران نوزادی و ساختن لحظاتی سرشار از آرامش و لذت برای او سبب رشد ذهنی هر چه بهتر و بیشترش می‌شود و می‌تواند بر موفقیت‌هایش در دوران تحصیل و آموزش هم تأثیر مثبت بگذارد. به این ترتیب خواندن همراه کودک از دوران نوزادی می‌تواند شروع شود و تا نوجوانی که او در مطالعه مستقل می‌شود، ادامه بیابد.

بلندخوانی کودکان بهتر است با آگاهی و بر اساس روشی مشخص و به ‌اصطلاح سازمان ‌یافته انجام شود. همان‌طور که می‌دانید کتاب خواندن به‌خودی‌خود فعالیتی بااهمیت است و چیزی که باعث تأثیر مثبت آن بر ذهن کودک می‌شود، به کار گرفتن روش‌هایی برای انجام این کار به طور اصولی و مؤثر است و نباید فراموش کرد که کتاب را با کودک سهیم شد. سهیم شدن کتاب با کودک در واقع همان بلند خوانی و انجام فعالیت‌های ادبی و هنری مربوط به کتاب است.

---

کتاب کار پیش دبستانی

---

ازجمله مزیت بلندخوانی کتاب برای کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد علاقه به کتاب خواندن و مطالعه در کودک
• ایجاد روابط عمیق عاطفی میان والدین و کودک
• گسترش دایره لغات کودک و یاد دادن الگویی صحیح برای تلفظ کلمات و جملات به او
• بهبود و افزایش درک مطلب و شناخت احساسات مختلف
• تشویق کردن کودک برای فکر کردن و صحبت کردن درباره افکار و احساسات خودش و شنیدن صحبت‌های دیگران
• آموزش و پرورش کودک از طریق مطالبی که در کتاب‌ها نوشته شده است

چگونه بلند خوانی را شروع کنیم؟

اینکه ما یک کتاب را برداریم و کنار کودک بنشینیم و آن را برایش بخوانیم کار درستی نیست! چراکه احتمالاً به متن و موضوع و کلمات آن مسلط نیستیم و ممکن است باعث دل‌زدگی کودک شویم یا کتاب انتخابی نامناسب از آب دربیاید.

برای داشتن بلند خوانی‌های خوب و مؤثر با کودکان باید ابتدا خودمان را آماده کنیم. نخست باید کتابی را انتخاب کنیم که می‌دانیم کودک از آن خوشش می‌آید و مناسب سنش است. اگر کتاب تکراری هم بود، مسئله‌ای نیست.

کتاب انتخاب‌ شده را یک یا چند بار برای خود با صدای بلند بخوانیم و به تصاویرش دقت کنیم. تا به موضوع و متن آن مسلط شویم و بتوانیم گفت‌وگوهای مؤثری پیرامون موضوع و نوشته‌ها و تصویرهای کتاب با کودک داشته باشیم. بهتر است بر اساس موقعیت‌ها و اتفاقات مختلفِ داستان و شخصیت‌های آن لحن و تن صدای خود را تغییر دهیم تا کودک بتواند ارتباط بهتری با داستان کتاب برقرار کند.

هنگامی‌ که کودک بی‌حوصله یا خواب ‌آلود است وقت مناسبی برای کتاب خواندن نیست. اگر او را مجبور به نشستن و کتاب خواندن کنیم، از کتاب و مطالعه دل‌زده می‌شود. پس چه بهتر که ساعاتی از روز را به بلند خوانی اختصاص دهیم که کودک تمایل به انجام این کار دارد و سرحال است.

چنانچه خود کودک از ما بخواهد که برایش کتاب بخوانیم و با او گفت‌وگو داشته باشیم در اولین فرصت ممکن برنامه ‌ریزی کنیم و برای این کار وقت بگذاریم.

بلند خوانی باید در محیطی امن و آرام انجام شود، اگر تلویزیون و رادیو روشن است یا صدای همهمه می‌آید بهتر است همراه کودک به محیطی ساکت‌تر برویم تا تمرکزش حفظ شود.

چگونه بلند خوانی جذاب و تأثیرگذار داشته باشیم؟

اهمیت بلندخوانی کتاب کودک رشد ذهنی و عاطفی و کمک به پرورش مهارت‌های گوناگون مانند هماهنگی بیشتر چشم‌ها و دست‌ها در آن‌هاست. به همین دلیل لازم است که بعد از خواندن کتاب برای کودک، فعالیت‌های مربوط به کتاب را انجام دهید. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل گفت‌وگو پیرامون موضوع کتاب باشد و یا انجام کارهای هنری مانند کشیدن یک نقاشی یا درست کردن کاردستی باشد. حتی ممکن است نتیجه مطالعه یک کتاب آموختن یک عادت خوب و مهم به او مانند آشغال نریختن در طبیعت یا خود مراقبتی باشد. نتیجه جلسات بلند خوانی کتاب و انجام فعالیت‌های بعد از آن، تقویت پیوندهای عاطفی میان فرزندان و والدین یا آموزش هرچه بهتر مربیان به کودکان است. این نوع ارتباطات در نهایت در دوران نوجوانی که دوران سرکشی کودکان است، هم چنان باعث نزدیکی ارتباط فرزندان و والدینشان می‌شود.

---

کتاب های مهارت های زندگی کودکان

---

کارهای سودمند پس از بلند خوانی

پس از آن‌که مطالعه کتاب برای کودک با صدای بلند انجام شد، اولین کاری که باید انجام دهید صحبت با کودک درباره داستان کتاب است. بهتر است در این زمینه چند سؤال طرح کنید که کودک را به فکر کردن وا‌دارد و پاسخ‌هایی دم‌دستی نداشته باشند. هم‌چنین نظر کودک را درباره قسمت‌های مختلف کتاب و کارهای شخصیت آن جویا شوید و از او بخواهید خودش را جای شخصیت اصلی کتاب بگذارد و بگوید که اگر او بود، چه می‌کرد. مهم‌ترین هدف از چنین فعالیت‌هایی تقویت توانایی فکر کردن کودک و درک مطلب است.

چنانچه کتاب مشهوری را برای بلند خوانی انتخاب کرده باشید می‌توانید با جست‌وجو در سایت‌های مختلف اینترنتی فعالیت‌های مناسب کتاب را پیدا کنید. ازجمله این فعالیت‌ها می‌توان به نقاشی، کتاب سازی، نمایش، ساختن کاردستی و اوریگامی، گردش در موزه یا طبیعت و… اشاره کرد.

از دیگر اهداف کتاب خواندن برای کودک ایجاد احساس لذت در آنان است تا آن‌ها بتوانند به‌مرور به مطالعه و خواندن کتاب‌های متنوع علاقه‌مند شوند. پس لازم است از هرگونه اجبار یا پرخاشگری در انجام این کار پرهیز کنید.